Przejdź do głównej zawartości
Wersja robocza
Jest to dokument roboczy, który w dowolnym momencie może zostać zmieniony, zastąpiony lub usunięty. Nie należy korzystać z tego opracowania jako czegoś innego niż dokumentu w trakcie opracowywania.
Nie wahaj się proponować zmian. Możesz komentować, uzupełniać, redagować każdy fragment dokumentu.

Wskazówki do opracowania preambuły polityki dostępności

Opracowanie: Anna Czekalska
Data zgłoszenia: 21 października 2025 r., ostatnia aktualizacja: 21 października 2025 r.
Uwaga

Do tego zalecenia tworzona jest Instrukcja do Manifestu/preambuły do polityki dostępności

Zalecenie

W preambule do polityki dostępności autor powinien podkreślać, że dostępność jest integralnym składnikiem działań organizacji, a nie dodatkiem. Podmiot publiczny powinien uwzględnić dostępność jako strategiczny element misji i wizji organizacji.

Polityka dostępności czyni z dostępności element fundamentu organizacji. Powinna udowadniać, że działania dostępnościowe wynikają z wewnętrznego przekonania o słuszności, a nie wyłącznie z obowiązku prawnego.

Polityka dostępności powinna wzmocnić świadomość społeczną pracowników oraz promować kulturę włączenia i różnorodności.

Należy traktować inwestycje w dostępność jako długofalowe rozwiązania technologiczne i organizacyjne, które podnoszą jakość usług.

W polityce dostępności można uwzględnić osobiste doświadczenia pracowników oraz beneficjentów instytucji. Można wskazać, że dostępność to temat uniwersalny, który dotyka lub może dotknąć każdego.

Rekomendacje

Rekomenduje się, aby preambuła do polityki dostępności obejmowała poniższe elementy:

Proponowany podział struktury preambuły:

  1. Nasza idea
    fundament naszych działań -- wskazuje, dlaczego zajmujemy się dostępnością i jakie wartości nam przyświecają.
  2. Nasza wizja
    kierunek, w którym zmierzamy. Opisuje obraz przyszłości, w której dostępność jest naturalnym standardem i codzienną praktyką.
  3. Dlaczego dostępność jest dla nas ważna
    uzasadniamy, że nie jest to jedynie obowiązek prawny, ale także kwestia etyki, włączania społecznego, rozwoju technologii i ekonomii oraz osobistego doświadczenia wielu osób. Dostępność łączy wymiar moralny z praktycznym, prawnym i biznesowym, wpływając realnie na życie jednostek i całych społeczności.
  4. Zasady działania
    określają, w jaki sposób podchodzimy do wdrażania dostępności. Akcentują odpowiedzialność liderów i kadr zarządzających oraz potrzebę tworzenia struktur i procesów, które wspierają systemowe podejście do tego obszaru.
  5. Obszary dostępności
    wskazują, gdzie koncentrujemy nasze wysiłki. Dotyczy to przede wszystkim usług cyfrowych, dokumentów, procesów zakupowych i zamówień publicznych, a także zasad zatrudniania i równego traktowania w pracy.
  6. Reagowanie na bariery i zgłoszenia
    opisuje mechanizmy pozwalające sprawnie wychwytywać problemy i usuwać je w taki sposób, aby dostępność nie była deklaracją, lecz realnym doświadczeniem osób, które korzystają z naszych usług i przestrzeni.

W preambule należy uwzględnić poniżesz aspekty:

  • aspekty etyczne
    traktowanie wszystkich ludzi z szacunkiem i równością,
  • aspekty zarządcze
    zapewnienie odpowiedzialności kierownictwa, tworzenie struktur wspierających i stałe monitorowanie działań, aby dostępność była trwałym elementem zarządzania organizacją,
  • aspekty społeczne
    włączanie wszystkich w życie społeczne i zawodowe,
  • aspekty prawne
    realizacja obowiązków wynikających z przepisów prawa,
  • aspekty technologiczne i ekonomiczne
    dostępność jako element innowacji i oszczędności,
  • aspekty osobiste
    odkreślenie wpływu dostępności na życie codzienne jednostek.

Podstawa prawna

  • Art. 3 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2012 poz. 1169)
  • Art. 5 Ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z dnia 4 kwietnia 2019 r. z późn. zmianami (Dz. U. 2019, poz. 848)
  • Art. 4 pkt. 3 Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z dnia 19 lipca 2019 r. (Dz. U. 2019, poz. 1696)

Uzasadnienie

Ujęcie preambuły, która odnosi się do wartości w polityce dostępności buduje zaufanie, wiarygodność a przede wszystkim wskazuje, że organizacja traktuje dostępność jako wartość, a nie tylko jako wymóg formalny.

Aspekty etyczne w preambule do polityki dostępności wzmacniają spójność działań i sprzyjają budowaniu kultury organizacyjnej opartej na zaufaniu i wrażliwości społecznej.

Aspekty zarządcze koncentrują się na tym, aby temat nie był traktowany jako jednorazowe działanie, lecz jako stały element zarządzania organizacją. Obejmują przede wszystkim wyznaczenie odpowiedzialności na poziomie kierownictwa, które nadaje ton całemu procesowi, wyznacza ogólne kierunki działań i tworzy atmosferę otwartości -- bo przykład zawsze idzie z góry. Istotne jest też budowanie struktur wspierających -- np. zespołów, pełnomocników czy procedur monitorowania -- które zapewniają systematyczne podejście do wdrażania zmian. Ważnym elementem zarządzania jest również kontrola i ewaluacja działań, pozwalająca ocenić skuteczność podejmowanych kroków oraz wprowadzać usprawnienia. Dzięki temu dostępność staje się integralną częścią kultury organizacyjnej i codziennego funkcjonowania instytucji.Aspekty społeczne wpływają na lepsze rozumienie realnych potrzeb i tworzenie usług, które naprawdę służą użytkownikom. Buduje pozytywny wizerunek instytucji.

Aspekty prawne ujęte w minimalizują ryzyko prawne i administracyjne, a także ułatwiają ocenę działań w ramach audytów wewnętrznych i zewnętrznych. Jasne odniesienie do podstaw prawnych buduje przejrzystość i profesjonalizm organizacji.

Aspekty technologiczno-ekonomiczne wspierają rozwój innowacyjnych rozwiązań, które są użyteczne dla wszystkich -- nie tylko dla osób z niepełnosprawnościami. To inwestycja w jakość, która przekłada się na lepsze doświadczenia użytkowników, a tym samym na efektywność działania instytucji.

Odwołanie się do aspektów osobistych buduje autentyczność przekazu i wspólnotę celów. Ludzie angażują się bardziej, kiedy widzą sens działania również na poziomie osobistym.