Punkty dowodowe w Modelu Dojrzałości Dostępności a tematyka zaleceń

Opracowanie: Stefan Wajda

Data zgłoszenia: 15 kwietnia 2025 r., ostatnia aktualizacja: 15 kwietnia 2025 r.

O tym dokumencie

Przyczynek do zdefiniowania tematyki prac Sieci Dostępności Cyfrowej (materiał roboczy tylko dla uczestników Sieci). Transkrypcja wystąpienia podczas IV spotkania Sieci dostępności cyfrowej

Od autora

Ten materiał zawiera robocze tłumaczenie punktów dowodowych zdefiniowanych w Modelu Dojrzałości Dostępności opublikowanym jako notatka Grupy Roboczej W3C. Praca nad opublikowanym już Modelem ciągle trwa, tłumaczenie oparte jest na ostatniej z wersji dostępnych na Github.

Na obecnym etapie prac Sieci Dostępności Cyfrowej potrzebujemy sporządzenia roboczego zestawienia tematów/problemów, jakie powinniśmy uwzględnić w dokumencie końcowym - zaleceniach, rekomendacjach, dobrych praktykach.

Ogólny zarys tego dokumentu wyznacza 7 wymiarów dojrzałej dostępności, jakie określono w aktualnej wersji Modelu Dojrzałości. Ale ogólny plan nam nie wystarczy. Potrzebujemy konkretnej tematyki zaleceń, rekomendacji, dobrych praktyk.

Zdefiniowane w Modelu dojrzałości dla każdego wymiaru punkty dowodowe mogą nam pomóc zdefiniować propozycje konkretnych tematów. Zapewne nie na podstawie każdego, ale na pewno na podstawie wielu z punktów dowodowych można zdefiniować nazwę/temat/zakres działania czy zadania albo pomysł dobrej praktyki służących zapewnianiu dostępności.

Poniższe zestawienie jest próbą zdefiniowania takich tematów, działań, zadań.

Moim celem nie było przygotowanie wstępnej propozycji, ale raczej wskazanie kierunku myślenia, zainspirowanie zespołów roboczych sieci do wypracowania takich propozycji.

Chodzi o to, aby powstał w miarę bogaty i kompletnych katalog tematów, na których będziemy koncentrować nasze prace.

Naszym celem, przypomnijmy, jest „umożliwienie systemowego wdrażania dostępności cyfrowej w podmiotach publicznych”, „wypracowanie propozycji rozwiązań systemowych w obszarze dostępności cyfrowej na podstawie dobrych praktyk wdrażanych w zakresie dostępności cyfrowej, w szczególności przez podmioty publiczne”.

Mam nadzieję, że ten materiał pomoże nam myśleć o tematach zaleceń i rekomendacji i o dobrych praktykach.

Komunikacja

Dostępność wszystkich treści cyfrowych, jakie organizacja wytwarza i adresuje do odbiorców. Dotyczy zarówno treści w komunikacji z otoczeniem zewnętrznym, jak i środowiskiem wewnętrznym, formalnych i nieformalnych, większych i mniejszych, generowanych bezpośrednio przez organizację, jak i osoby trzecie na podstawie umowy z organizacją.

Dojrzała dostępność wyraża się w zapewnieniu wszystkim użytkownikom równego dostępu, proaktywnym usuwaniu potencjalnych barier lub zapewnianiu alternatyw.

Warunki wstępne dostępnej komunikacji

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
istnieją szablony dostępnych dokumentów firmowych (Microsoft Word, Microsoft PowerPoint itp.).	Organizacja gromadzi bibliotekę szablonów dokumentów firmowych. Opracowała zasady utrzymania i rozwijania firmowej biblioteki szablonów.
---	---
istnieją udokumentowane procedury konwersji HTML lub PDF, które zapobiegają utracie cech dostępności.	Opracowanie instrukcji konwersji dokumentów biurowych przeznaczonych do publikacji w Internecie
---	---
procesy, procedury i wymagania dotyczące tworzenia dostępnej komunikacji są udokumentowane i dostępne dla pracowników.	Opracowanie „zasad jednolitego formowania dokumentów biurowych” („minimalnych standardów dostępności dokumentów biurowych”)
---	---
istnieją dostępne narzędzia ułatwiające współpracę (np. e-spotkania, webinaria, konferencje, czat, system e-leaningowy).	Organizacja wdrożyła wewnętrzny system pracy zdalnej, spełniający wymogi dostępności (np. MS Teams)
---	---

Dostępna komunikacja bezpośrednia

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Konsekwentne korzystanie z dostępnych szablonów dla: elektronicznych materiałów marketingowych i sprzedażowych dokumentów technicznych i prezentujących stanowiska raportów zgodności dostępności produktu (ACR) innych dokumentów dotyczących dostępności prezentacji.	Przygotowanie dokumentów firmowych oparte jest na szablonach spełniających wymogi dostępności. Dotyczy to: dokumentów publikowanych w BIP dokumentacji zamówień publicznych wniosków i innych dokumentów wymaganych w załatwianiu spraw korespondencji między podmiotami publicznymi korespondencji między podmiotem publicznych a obywatelami
Strony internetowe (zewnętrzne i wewnętrzne): są dostępne zgodnie z regionalnymi wymogami prawnymi (np. z WCAG) zawierają deklarację dostępności (wymaganie prawne dla stron internetowych organów sektora publicznego w Unii Europejskiej) mogą zawierać oświadczenie o zobowiązaniu do zapewnienia dostępności.	Organizacja określiła swój docelowy poziom spełniania standardów dostępności (wymogi wykraczające poza zobowiązania ustawowe). Organizacja aktualizuje deklaracje dostępności na podstawie zdefiniowanego procesu oceny, który uwzględnia: wyniki przeglądów uproszczonych wyniki cząstkowych i kompleksowych audytów zgodności raportów zgodności z dostępnością wyniki monitoringu i bieżącej kontroli zgłoszenia problemów przez użytkowników, wnioski o zapewnienie dostępności i skargi otwarte problemy w systemie śledzenia błędów
Produkty i usługi: dokumentacja zgodności z wymogami dostępności jest dostępna i dostarczana w dostępnym formacie (na stronie internetowej, na żądanie lub w ramach procesu zamówień) raporty zgodności dostępności (ACR) oparte na dobrowolnym szablonie dostępności (VPAT) deklarację dostępności (wymaganie prawne dla stron internetowych organów sektora publicznego w Unii Europejskiej) inne dokumenty związane z dostępnością, zgodnie z identyfikacją.	Organizacja określiła standardy dostępności cyfrowej usług realizowanych dla obywateli i innych podmiotów. Do każdej z realizowanych usług (grup usług?) istnieje dokumentacja zgodności z normami dostępności (raporty zgodności oparte na VPAT, deklaracje dostępności, uwagi o dostępności). Dokumentacja zgodności jest prezentowana w dostępnym formacie, w katalogu usług, na stronie internetowej, na żądanie).
multimedia, w tym: napisy rozszerzone i audiodeskrypcje	Wszystkie opublikowane media oparte na czasie (nagrania audio, wideo, multimedia zsynchronizowane) mają wymagane napisy rozszerzone, transkrypcje lub audiodeskrypcję.
media społecznościowe i treść blogów	Wszystkie publikacje w mediach społecznościowych (Facebook, X, Youtube, Instagram) spełniają wymagania dostępności
mechanizm informacji zwrotnej do obsługi pytań i skarg dotyczących dostępności	Istnieją dostępne mechanizmy informacji zwrotnej do obsługi zgłoszeń, wniosków, pytań i skarg dotyczących dostępności
informacje na temat obsługi klienta	Informacje na temat obsługi klienta prezentowane są w różnych dostępnych formatach, przeznaczonych dla grup osób z różnymi niepełnosprawnościami
szkolenia dla klientów i sprzedawców
dokumenty prawne, płatności i fakturowanie
inne komunikaty, zgodnie ze wskazaniem.

Doświadczenie użytkownika

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Badania użytkowników uwzględniają niepełnosprawność	W badaniach potrzeb i oczekiwań swoich beneficjentów organizacja uwzględnia potrzeby osób z niepełnosprawnościami
We wszystkich badaniach uczestnicy proszeni są o anonimowe określenie, czy mają niepełnosprawność, a jeśli tak, to jakiego rodzaju jest to niepełnosprawność.	W badaniach i oczekiwań swoich beneficjentów organizacja prosi uczestników o anonimowe określenie, czy mają niepełnosprawność i jakiego rodzaju
Przeprowadzane są badania użytkowników skupione wyłącznie na niepełnosprawności	Organizacja przeprowadza badania potrzeb i oczekiwań swoich beneficjentów skupione wyłącznie na niepełnosprawności

Przegląd jakości przed wydaniem

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Spójne podejście do testowania i wydawania produktów	Proces testowania dostępności i zgodności produktów jest zintegrowany i spójny z procesem testowania i oceny jakości
Proces testowania dokumentuje etapy ręcznego testowania dostępności z wykorzystaniem technologii wspomagającej.	Proces testowania produktów obejmuje udokumentowane etapy testowania dostępności z wykorzystaniem technologii wspomagających
Proces testowania obejmuje zautomatyzowane testy dostępności	Proces testowania produktów obejmuje zautomatyzowane testy dostępności
Harmonogram obejmuje działania interesariuszy skoncentrowane na dostępności	Harmonogramy prac nad produktem obejmują działania z udziałem interesariuszy (odbiorców) koncentrujące się na dostępności
System śledzenia błędów obejmuje problemy dostępności	System śledzenia błędów obejmuje kategorie problemów dostępności
System priorytetyzacji i rozwiązywania defektów dostępności	Proces tworzenia produktów obejmuje system priorytetyzacji i rozwiązywania problemów dostępności
Dostępność zidentyfikowana jako bramka do wydania produktu	Zapewnienie określonego poziomu dostępności i zgodności jest warunkiem oddawania produktów do użytku
Udokumentowane etapy testowania i kadencja dla zwinnego dostarczania zmian, które nie przechodzą przez pełny cykl wydawniczy. Oto kilka przykładów: przegląd treści dla aktualizacji strony internetowej przegląd treści dla postów w mediach społecznościowych	Istnieją udokumentowane etapy testowania dostępności w procesach zwinnego modyfikowania produktów, które nie przechodzą przez pełny cykl produkcyjny, np. przegląd treści dla aktualizacji strony internetowej przegląd treści dla postów w mediach społecznościowych
Przewodnik autorski ACR/VPAT dla komercyjnych gotowych produktów (w pudełku)	Organizacja ma autorski przewodnik tworzenia VPAT/ACR dla gotowych produktów komercyjnych (w pudełku)

Szkolenia z zakresu komunikacji dostępnej

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Szkolenie w zakresie dostępnej komunikacji w celu rozwijania i utrzymywania odpowiednich umiejętności wspierających punkty dowodowe tego wymiaru	W szkoleniach pracowników organizacja realizuje programy budujące i rozwijające odpowiednie umiejętności z zakresu tego wymiaru

Wiedza i doświadczenie

Wiedza i doświadczenie. Kompetencje pracowników organizacji i pracujących na rzecz organizacji, ich zdolności do zapewniania dostępności w zakresie, jaki wynika z ich roli w organizacji, obejmuje kwestie motywacji i mobilizacji do uzyskania wymaganej zdolności, organizację i udział w zorganizowanych formach kształcenia (zdobywana i podnoszenia kwalifikacji) oraz wspomaganie samokształcenia.

Chociaż wymiar ten obejmuje punkty dowodowe, które należy wdrożyć na poziomie organizacji, wiedza i umiejętności specyficzne dla każdego z pozostałych wymiarów powinny być odpowiednio uwzględnione w ich odpowiednich punktach kontrolnych.

Ocena umiejętności w celu identyfikacji i rozwiązania luk

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
badania organizacyjne, które rozpoznają obecny poziom umiejętności i braki	Organizacja bada kompetencje pracowników do zapewnienia dostępności, aby rozpoznawać braki i uzupełniać je
wewnętrzne bazy danych do śledzenia szkoleń pracowników w zakresie umiejętności związanych z dostępnością cyfrową	Organizacja monitoruje udział pracowników w szkoleniach z zakresu dostępności
przeglądy i programy certyfikacji lub kompetencji	Organizacja dokonuje przeglądu i oceny kompetencji pracowników? Skuteczności/efektywności programów szkoleń
aktualizowanie umiejętności zgodnie z bieżącymi wymaganiami	Organizacja zapewnia aktualizowanie kompetencji pracowników zgodnie z bieżącymi wymaganiami
integracja kryteriów dostępności z indywidualnymi (pracowniczymi i kierowniczymi) pomiarami efektywności pracy	Organizacja uwzględnia dostępność jako kryterium w pomiarach efektywności pracy (pracowników i kadry kierowniczej)

Budowanie i utrzymywanie zdolności organizacyjnych

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
wdrażanie planów i programów szkoleniowych opartych na rolach	Organizacja wdrożyła/realizuje plany i programy szkoleń w zakresie dostępności opartych na rolach
w razie potrzeby pozyskiwanie są zamawiane zewnętrzne zasoby szkoleniowe	Organizacja pozyskuje w razie potrzeby zewnętrzne zasoby szkoleniowe
włączenie programów szkoleniowych dotyczących dostępności cyfrowej w organizacji do systemów zarządzania, śledzenia i audytu uczenia się	Organizacja włączyła do systemu zarządzania, monitorowania i audytów dokształcania pracowników programy szkoleniowe dotyczące dostępności cyfrowej
szkolenie w zakresie dostępności podczas wdrażania do pracy wszystkich nowych pracowników	Organizacja szkoli nowych pracowników w zakresie dostępności podczas wdrażania do pracy
wymagania dotyczące dostępności zawarte w opisach stanowisk	Wymagania dotyczące dostępności zawarte są w opisach stanowisk pracy
eksperci merytoryczni rozmieszczeni w organizacji w celu zapewnienia szkoleń i wsparcia.	W jednostkach i komórkach organizacyjnych rozmieszczeni są eksperci (liderzy) dostępności, aby zapewnić szkolenia i wsparcie pracowników
organizowanie lub uczestnictwo w wydarzeniach dotyczących dostępności cyfrowej w celu zwiększenia świadomości i wiedzy	Organizacja organizuje lub uczestniczy w wydarzeniach dotyczących dostępności cyfrowej zwiększających świadomość i wiedzę
kampanie informacyjne (dotyczące również wymiaru kulturowego)	Organizacja prowadzi kampanie informacyjne na rzecz zwiększenia świadomości i wiedzy o dostępności

Integracja wymiarów

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
programy szkoleniowe i edukacyjne powinny być zintegrowane z punktami dowodowymi dla każdego wymiaru.	W organizacji istnieją plany programy szkoleniowe dotyczące każdego z wymiarów

Wsparcie

Zapewnianie przez organizację pomocy osobom z niepełnosprawnościami, obejmującej zapewnienie odpowiedniego środowiska pracy w przypadku pracowników z niepełnosprawnościami oraz warunków obsługi w przypadku klientów z niepełnosprawnościami (obywateli, pacjentów, studentów, uczniów, itd.).

Chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie odpowiedniego sprzętu (hardware) i oprogramowania (software), racjonalne dostosowania, wsparcie w uzyskaniu zdolności do korzystania z technologii wspomagających, opanowaniu efektywnych strategii realizacja zadań na swoich stanowiskach pracy.

Wsparcie wewnętrzne

Wsparcie pracowników

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
pisemna polityka dotycząca wnioskowania i zapewniania pracownikom dostosowań	Organizacja ustanowiła zasady dotyczące zapewniania pracownikom dostosowań i wnioskowania o nie
istnienie grupy ds. zasobów pracowniczych (ERG) skoncentrowanej na niepełnosprawności i wspieranej przez kierownictwo.	Istnieje zespół ds. pozyskiwania i integracji pracowników z niepełnosprawnościami
zapewnienie dostępnych opcji transportu dla pracowników (jeśli zapewniają transport, przegląd, więcej kontekstu dla ICT) i nie tylko transport, ale także inne aplikacje do zamawiania jedzenia na przykład)	Organizacja uwzględnia we wszystkich formach świadczeń dla swoich pracowników potrzeby osób z niepełnosprawnościami (np. dotyczące transportu, posiłków, rekreacji, ochrony zdrowia)
upewnienie się, że ścieżki kariery jako takie i powiązane działania mające na celu osiągnięcie tych celów są w pełni dostępne. (onboarding, rekrutacja)	Ścieżki kariery w organizacji i powiązane z nimi działania są w pełni dostępne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami (rekrutacja, onboarding)
zapewnienie pracownikom z niepełnosprawnościami wsparcia w zakresie korzystania z technologii wspomagających odpowiednich do wykonywania przydzielonych zadań.	Organizacja zapewnia pracownikom z niepełnosprawnościami technologie wspomagające odpowiednie do wykonywania przydzielonych zadań i wsparcie w ich obsłudze.
rozważenie pełnego zakresu dostosowań potrzebnych pracownikom z niepełnosprawnością do wykonania przydzielonych zadań, takich jak elastyczne godziny pracy.	Organizacja rozszerza zakres dostosowań potrzebnych pracownikom z niepełnosprawnościami do wykonywania przydzielonych zadań, takich jak np. elastyczne godziny pracy.

Wsparcie organizacyjne

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
ustanowienie zasad, praktyk i procedur zapewniających dostępną obsługę klienta	Organizacja ustanowiła zasady, procedury i dobre praktyki zapewniające dostępną obsługę klientów
upewnienie się, że wszystkie informacje są przedstawione prostym językiem.	Organizacja stosuje w praktyce zasady prostego języka we wszystkich kanałach komunikacyjnych
mechanizmy wsparcia są dostępne	Istniejące w organizacji mechanizmy wsparcia są dostępne
tematy pomocy lub często zadawane pytania dotyczące dostępności w wewnętrznej dokumentacji organizacji	Wewnętrzna dokumentacja organizacji zawiera dotyczące dostępności tematy pomocy lub często zadawane pytania.
wdrożenie procesu walidacji w celu zarządzania informacjami zwrotnymi na temat dostępności	Organizacja ocenia skuteczność zarządzania informacjami zwrotnymi na temat dostępności
informacje zwrotne dotyczące dostępności są uwzględniane w celu usprawnienia ciągłego doskonalenia zidentyfikowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych i narzędzi wewnętrznych.	W procesach ciągłego doskonalenia eksploatowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych (cyfrowych) i narzędzi wewnętrznych wykorzystuje się informacje zwrotne
każdy plan przekazywania informacji zwrotnych obejmuje przystępny sposób odpowiadania pracownikom, którzy przekazali informacje zwrotne, wraz z aktualizacjami dotyczącymi stanu i decyzji podjętych w związku z tymi informacjami	Organizacja zapewnia dostępny sposób reagowania na przekazane przez pracowników informacje zwrotne dotyczące dostępności, wraz z aktualizacjami dotyczącymi stanu i decyzji podjętych w związku z tymi informacjami.
zaangażowanie osób z niepełnosprawnościami w planowanie i wdrażanie inicjatyw na rzecz dostępności.	Organizacja angażuje osoby z niepełnosprawnościami w planowanie i wdrażanie inicjatyw na rzecz dostępności

Programy szkoleniowe wspierające pracowników

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
istnieją programy szkoleniowe dla pracowników w celu budowania i utrzymywania odpowiednich umiejętności wspierających punkty dowodowe tego wymiaru.	W szkoleniach pracowników organizacja realizuje programy budujące i rozwijające odpowiednie umiejętności z zakresu tego wymiaru
zapewnienie szkoleń dla wewnętrznego personelu wsparcia TIK w zakresie dostępności, technologii wspomagających oraz etykiety i świadomości niepełnosprawności.	Organizacja zapewnia zespołowi wsparcia TIK szkolenia w zakresie dostępności, technologii wspomagających oraz etykiety i świadomości w zakresie niepełnosprawności
zapewnienie szkoleń w całej firmie na temat etykiety i świadomości niepełnosprawności.	Organizacja zapewnia wszystkim pracownikom podstawowe szkolenia w zakresie etykiety i świadomości w zakresie niepełnosprawności
	Organizacja zapewnia wszystkim pracownikom obsługi klienta szkolenia w zakresie dostępności, technologii wspomagających oraz etykiety i świadomości w zakresie niepełnosprawności

Wsparcie zewnętrzne

Wsparcie klientów

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
publicznie dostępne (i przystępne) oświadczenie o dostępności cyfrowej ze wskazówkami do mechanizmów wsparcia	Organizacja publikuje oświadczenie dotyczące dostępności cyfrowej ze wskazówkami dotyczącymi mechanizmów wsparcia klientów
pisemna polityka dotycząca żądania i zapewniania klientom udogodnień, jeśli dotyczy	Organizacja publikuje zasady (politykę) dotyczącą żądania i zapewniania dostępności dla klientów, jeżeli ma zastosowanie
ustanowienie procesu otrzymywania informacji zwrotnych na temat dostępności i reagowania na nie.	Organizacja ustanowiła proces uzyskiwania informacji zwrotnych na temat dostępności cyfrowej i reagowania na nie.
zapewnienie tematów pomocy lub pytań FAQ dotyczących dostępności w przystępnym formacie	W systemach pomocy klientom istnieją tematy pomocy lub często zadawane pytania dotyczące dostępności prezentowane w dostępnych formatach
wdrożenie procesów gwarantujących dostępność kodu pochodzącego od stron trzecich lub dostarczanego przez zewnętrznych dostawców.	W organizacji wdrożono proces(y) gwarantujący dostępność cyfrową treści (kodu) pochodzących od stron trzecich lub dostarczanych przez zewnętrznych dostawców
zapewnienie dostępnych opcji i wsparcia dla każdego kroku lub funkcji, która zależy od niedostępnej funkcji z technicznymi niemożliwościami do naprawienia. np.: procesy walidacji tożsamości	Organizacja zapewnia dostępne opcje oraz wsparcie dla każdego kroku lub funkcji, które zależą od technicznie niedostępnych rozwiązań niemożliwych do naprawienia (np. procesy walidacji tożsamości)
zapewnienie dostępnych formatów i wsparcia komunikacyjnego, w tym platform wizualnych dla osób, których podstawowym językiem jest język migowy.	Organizacja zapewnia osobom, których podstawowym jest język migowy, informacje i wsparcie komunikacyjne w dostępnych formatach i na dostępnej platformie
upewnienie się, że nowo nabyte lub opracowane dokumenty cyfrowe oferowane klientom są dostępne.	Wszystkie nowo nabyte lub opracowane dokumenty cyfrowe oferowane klientom są dostępne
stworzenie planu udostępnienia klientom wszystkich wcześniejszych dokumentów cyfrowych.	Organizacja ma i realizuje plan udostępnienia klientom wszystkich wcześniejszych dokumentów cyfrowych
upewnienie się, że wszystkie informacje są przedstawione prostym językiem.	Organizacja stosuje w praktyce zasady prostego języka we wszystkich kanałach komunikacyjnych z klientami
zapewnienie klientom specjalnego kanału do zgłaszania problemów z dostępnością lub barier w łatwy i przystępny sposób, np. dedykowany adres e-mail.	Organizacja zapewnia klientom specjalny kanał do zgłaszania problemów z dostępnością w łatwy i przystępny sposób, np. dedykowany adres e-mail.
każdy plan dotyczący informacji zwrotnych obejmuje dostępny sposób odpowiadania klientom, którzy przekazali informacje zwrotne, wraz z aktualizacjami dotyczącymi stanu i decyzji dotyczących informacji zwrotnych.	Organizacja zapewnia dostępny sposób reagowania na przekazane przez klientów informacje zwrotne dotyczące dostępności, wraz z aktualizacjami dotyczącymi stanu i decyzji podjętych w związku z tymi informacjami.
upewnij się, że klienci z niepełnosprawnością mogą korzystać z własnej technologii wspomagającej lub preferowanej technologii wspomagającej, aby uzyskać dostęp do twoich towarów i usług.	Organizacja uzyskała dowody na to, że klienci z niepełnosprawnościami mogą uzyskać dostęp do oferowanych im produktów i usług za pomocą preferowanej technologii wspomagającej.

Cykl życia TIK

Zapewnienie stosowanym technologiom informacyjno-komunikacyjnym zdolności zaspakajania potrzeb ich użytkowników w zakresie dostępności cyfrowej.

Dostępne TIK to kluczowy czynnik umożliwiając osobom z niepełnosprawnościami pełne i skuteczne uczestnictwo na zasadzie równości we wszystkich aspektach społeczeństwa i rozwoju, które wiążą się z technologią.

Dostępność powinna być brana pod uwagę w całym cyklu rozwoju TIK: od koncepcji pomysłu, poprzez projektowanie, rozwój, testowanie, opracowanie ACR w oparciu o VPAT, badania użytkowników, konserwację i starzenie się. Obejmuje takie zarządzanie procesami tworzenia i utrzymywania TIK, w tym szkolenie twórców i administratorów, aby TIK miały pełną zdolność obsługi dostępności.

Projektowanie

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
uwzględniający dostępność proces przeglądu projektu z szablonami, listami kontrolnymi i danymi wyjściowymi	Organizacja poddaje projekty produktów i usług przeglądowi pod względem dostępności w oparciu o szablony, listy kontrolne, dane wyjściowe.
przewodniki po stylu projektowania uwzględniające kwestie dostępności	Organizacja opracowała i rozwija przewodniki projektowania uwzględniające kwestie dostępności.
artefakty projektowe dostarczane programistom zawierają cechy dostępności, które co najmniej spełniają odpowiednie standardy dostępności	Organizacja zapewnia swoim programistom bibliotekę/-ki dostępnych artefaktów projektowych, spełniających odpowiednie standardy dostępności.
spójne podejście do projektowania cech dostępności w różnych produktach	Organizacja stosuje spójne podejście do projektowania cech dostępności w różnych produktach.

Programowanie

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Istnieją dostępne zasoby wdrożeniowe dla programistów: kanały zespołu do omawiania dostępności bezpośrednia komunikacja, godziny pracy, e-mail strony informacyjne listy kontrolne dostępności dla programistów	Organizacja zapewnia programistom odpowiednie zasoby wdrożeniowe, wspomagające zapewnianie dostępności, np. spotkania / kanały informacyjne dedykowane problemom dostępności strony informacyjne listy kontrolne dostępności
Spójne podejście do wdrażania cech dostępności w różnych produktach	Organizacja stosuje spójne podejście do wdrażania cech dostępności w różnych produktach.
Udokumentowany sposób selekcji i ustalania priorytetów naprawiania problemów z dostępnością oraz reagowania na opinie klientów dotyczące dostępności	Organizacja ma udokumentowany proces śledzenia problemów dostępności i ustalania priorytetów ich rozwiązywania oraz reagowania na opinie klientów dotyczące dostępności

Doświadczenie użytkownika (UX)

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Badania użytkowników uwzględniają niepełnosprawności We wszystkich badaniach uczestnicy proszeni są o anonimowe określenie, czy mają niepełnosprawność, a jeśli tak, to jakiego rodzaju jest to niepełnosprawność.	Badaniami użyteczności organizacja obejmuje osoby z niepełnosprawnościami We wszystkich badaniach uczestnicy proszeni są o anonimowe określenie, czy mają niepełnosprawność, a jeśli tak, to jakiego rodzaju jest to niepełnosprawność.
Przeprowadzane są badania użytkowników skupiające się wyłącznie na niepełnosprawności	Organizacja prowadzi badania z użytkownikami skoncentrowane na niepełnosprawnościach

Przegląd jakości przed wydaniem

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Spójne podejście do testowania i wydawania produktów	Proces testowania dostępności i zgodności produktów jest zintegrowany i spójny z procesem testowania i oceny jakości
Proces testowania dokumentuje etapy ręcznego testowania dostępności z wykorzystaniem technologii wspomagającej.	Proces testowania produktów obejmuje udokumentowane etapy testowania dostępności z wykorzystaniem technologii wspomagających
Proces testowania obejmuje zautomatyzowane testy dostępności	Proces testowania produktów obejmuje zautomatyzowane testy dostępności
Harmonogram obejmuje działania interesariuszy skoncentrowane na dostępności	Harmonogramy prac nad produktem obejmują działania z udziałem interesariuszy (odbiorców) koncentrujące się na dostępności
System śledzenia błędów obejmuje kategorię dostępności	System śledzenia błędów obejmuje kategorie problemów dostępności
System priorytetyzacji i pielęgnacji defektów dostępności	Proces tworzenia produktów obejmuje system priorytetyzacji i rozwiązywania problemów dostępności
Dostępność zidentyfikowana jako bramka do wydania produktu	Zapewnienie określonego poziomu dostępności i zgodności jest warunkiem oddawania produktów do użytku
Udokumentowane etapy testowania i kadencja dla zwinnego dostarczania zmian, które nie przechodzą przez pełny cykl wydawniczy. Oto kilka przykładów: Przegląd treści dla aktualizacji strony internetowej Przegląd treści dla postów w mediach społecznościowych	Istnieją udokumentowane etapy testowania dostępności w procesach zwinnego modyfikowania produktów, które nie przechodzą przez pełny cykl produkcyjny, np. przegląd treści dla aktualizacji strony internetowej przegląd treści dla postów w mediach społecznościowych
Przewodnik autorski ACR/VPAT dla komercyjnych gotowych produktów gotowych (w pudełku)	Organizacja ma autorski przewodnik tworzenia VPAT/ACR dla gotowych produktów komercyjnych (w pudełku)

Szkolenie w zakresie tworzenia TIK

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Szkolenie w zakresie tworzenia TIK
Szkolenie w zakresie rozwoju i testowania technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu budowania i utrzymywania odpowiednich umiejętności wspierających punkty kontrolne tego wymiaru.	W szkoleniach pracowników organizacja realizuje programy budujące i rozwijające odpowiednie umiejętności z zakresu tego wymiaru, w tym umiejętności testowania dostępności i zgodności ze standardami

Pracownicy

Zatrudnianie, w tym tworzenie warunków do zatrudniania) w organizacji na wszystkich stanowiskach (tj. na wszystkich stanowiskach, wszystkich szczeblach władzy i w każdym dziale) osób z niepełnosprawnościami, aby ich wyjątkowe doświadczenia życiowe i spostrzeżenia mogły służyć organizacji w lepszym zapewnianiu dostępności.

Obejmuje to między innymi inkluzywne procesy rekrutacyjne, opisy stanowisk pracy, grup ds. niepełnosprawności niezbędne do zapewnienia praktycznego doświadczenia w zakresie dostępności.

Ukierunkowana rekrutacja

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Ustalone cele w zakresie rekrutacji pracowników z niepełnosprawnościami	Organizacja ustaliła swoją politykę w zakresie rekrutacji i zatrudniania osób z niepełnosprawnościami
Ogłoszenia o zatrudnieniu z oświadczeniami o różnorodności zachęcające do składania aplikacji przez osoby z niepełnosprawnościami	Ogłoszenia z ofertami pracy zawierają oświadczenia zachęcające do składania aplikacji przez osoby z niepełnosprawnościami
Ocena potrzeb rekrutacyjnych/analiza luk	Organizacja przeprowadza analizy i oceny potrzeb rekrutacyjnych uwzględniające pozyskanie pracowników z niepełnosprawnościami
inicjatywy dotyczące preferencyjnego zatrudniania pracowników z niepełnosprawnościami, jeśli nie jest to zabronione przez prawo	Organizacja prowadzi preferencyjny nabór pracowników z niepełnosprawnościami, jeśli nie jest to zabronione przez prawo

Dostępna platforma do składania podań o pracę

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Dostępna platforma do składania podań o pracę
narzędzia rekrutacyjne, tablice ogłoszeń o pracę itp. spełniają wymagany poziom dostępności	System ogłoszeń o pracę i przyjmowania aplikacji spełnia wymagany poziom dostępności
komunikacja rekrutacyjna spełnia wymagany poziom dostępności	Komunikacja rekrutacyjna spełnia wymagany poziom dostępności
audyt dostępności strony internetowej z ofertami pracy	Dostępność strony internetowej organizacji z ofertami pracy została potwierdzona audytem zgodności
audyt dostępności procesu aplikacyjnego	Dostępność procesu aplikacyjnego została potwierdzona audytem zgodności

Zaangażowanie strategiczne

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Zaangażowanie strategiczne
utworzenie Grupy Zasobów Pracowniczych, wraz z członkiem kierownictwa organizacji, dla pracowników z niepełnosprawnościami, aby mogli bezpośrednio wnosić wiedzę z pierwszej ręki i doświadczenie życiowe w działania na rzecz dostępności	Organizacja ustanowiła instytucjonalną formę udziału pracowników z niepełnosprawnościami w procesy zarządzania i usprawniania działalności, aby mogli bezpośrednio wnosić wiedzę z pierwszej ręki i doświadczenie życiowe w działania na rzecz dostępności
grupy fokusowe dotyczące produktów i projektów pracowników z niepełnosprawnościami
program mentorski dla pracowników z niepełnosprawnościami	Organizacja wdrożyła program mentorski dla pracowników z niepełnosprawnościami

Zaopatrzenie

Znajdowanie i nabywanie przez organizację opłacalnych produktów i usług cyfrowych potrzebnych organizacji. Działania obejmują pozyskiwanie, negocjacje i wybieranie towarów i usług.

Dokumentacja polityki zamówień publicznych

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
opublikowana polityka dostępności TIK obejmująca zamówienia publiczne lub odrębna polityka zamówień publicznych obejmująca dostępność	Organizacja opublikowała politykę zamówień publicznych obejmującą dostępność TIK lub uwzględniła zamówienia publiczne w opublikowanej polityce dostępności
wymogi dostępności i powiązane informacje przekazane sprzedawcom	Organizacja przekazuje sprzedawcom wymogi dostępności i powiązane informacje

Stosowanie ujednoliconego języka zamówień publicznych

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Stosowanie ujednoliconego języka zamówień publicznych
ujednolicony język zamówień dotyczący dostępności nabywanych TIK	Organizacja stosuje w zamówieniach publicznych ujednolicony język dotyczący dostępności TIK.
ujednolicony język umów dotyczący dostępności nabywanych TIK	Organizacja stosuje w umowach ujednolicony język dotyczący dostępności.
formularze i szablony zapytań ofertowych dotyczące dostępności	Organizacja opracowała i wykorzystuje w zamówieniach publicznych formularze i szablony zapytań dotyczące dostępności TIK

Spójny proces i metody oceny

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Spójny proces i metody oceny
wymagane dowody oceny dostępności w odpowiedziach na zapytanie ofertowe	Organizacja wymaga od oferentów w odpowiedziach na zapytanie ofertowe dowodów oceny dostępności
udokumentowana metodologia oceny dostępności	Organizacja wypracowała i stosuje własną metodologię oceny dostępności nabywanych produktów i usług.
metodologia oceniania (punktacji) zgłoszeń	Organizacja wypracowała i wdrożyła system oceniania (punktacji) cech dostępności produktów i usług oferowanych i nabywanych w procesie zamówień publicznych.

Wymogi dotyczące języka umów

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Wymogi dotyczące języka umów
Dowody testów dostawcy (automatycznych i ręcznych)	W umowach o wykonanie zamówionych produktów i usług organizacja wymaga dowodów przeprowadzonych testów dostępności (automatycznych i ręcznych)
Kryteria dostępności cyklu rozwoju, integracja i przeglądy rozwoju (dla usług deweloperskich)	W umowach na usługi deweloperskie organizacja określa wymagania w zakresie uwzględniania i rozwijania cech dostępności oraz okresowych przeglądów dostępności
Sekcja gwarancji i środków zaradczych obejmuje dostępność	W umowach o wykonanie lub nabycie zamawianych produktów i usług organizacja uwzględnia sekcję środków zaradczych i gwarancji obejmujących dostępność.
Działania naprawcze dostawcy / plany naprawcze przed i po wdrożeniu	W umowach o wykonanie lub nabycie zamawianych produktów i usług organizacja uwzględnia zobowiązania dostawcy do działań naprawczych obejmujących usunięcie problemów dostępności.
Przykłady zrealizowanych umów z językiem dostępności

Dostępność w zarządzaniu programem zamówień publicznych

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Dostępność w zarządzaniu programem zamówień publicznych
audyt dostępności procesu zamówień publicznych	Organizacja przeprowadza okresowe oceny (audyty) efektywności procesu zamówień publicznych w realizacji strategii zapewniania dostępności
zdefiniowany, udokumentowany i śledzony cykl życia umów
monitorowane i dokumentowane wskaźniki dostępności związane z zamówieniami publicznymi (tabela wskaźników)	Organizacja monitoruje zestaw wskaźników dostępności produktów i usług nabywanych w ramach zamówień publicznych
zdefiniowany proces zarządzania skargami i odwołaniami	Organizacja uwzględniła kwestie dostępności w zdefiniowanym procesie obsługi skarg i odwołań.

Kultura organizacyjna

Wspólne podzielane przez wszystkich w organizacji przekonania, wartości, polityki, zasady i reguły działania, które ostatecznie kształtują wrażliwość, postrzeganie, zrozumienie i zachowania wszystkich pracowników dotyczące dostępności.

Wymaga ustanawiania reguł i realizacji przez liderów organizacji (kadrę kierowniczą) takich przedsięwzięć, które będą powodować, że dostępność cyfrowa we wszystkich aspektach aktywności cyfrowej organizacji będzie się działa, będzie zintegrowaną właściwością organizacji.

Tłumaczenie zapisów w MMA	Próba opisania działań
Kultura organizacyjna integracji osób z niepełnosprawnościami
członek zarządu odpowiedzialny za dostępność cyfrową	Dostępność cyfrową nadzoruje bezpośrednio kierownik organizacji lub członek zarządu.
kierownictwo programu dostępności cyfrowej na poziomie zarządczym	Ośrodek koordynacji i kierowania zapewnianiem dostępności cyfrowej znajduje się na poziomie zarządzania całą organizacją
oświadczenie kierownictwa o zaangażowaniu w dostępność cyfrową	Kierownictwo organizacji zadeklarowało swoje bezpośrednie zaangażowanie w dostępność cyfrową.
opracowana i wdrożona polityka dostępności cyfrowej	Kierownictwo organizacji przyjęło i wdrożyło politykę dostępności we wszystkich jej wymiarach.
strategia rozwoju obejmuje proaktywne podejście do dostępności cyfrowej	Strategia rozwoju organizacji obejmuje proaktywne podejście do dostępności cyfrowej.
strategia rozwoju uwzględnia dostępność cyfrową jako wyróżnik rynkowy	Strategia rozwoju organizacji uwzględnia dostępność cyfrową jako wyróżnik rynkowy
dostępność cyfrowa na rzecz włączenia osób z niepełnosprawnościami uwzględniona w podstawowych wartościach	Organizacja uwzględnia włączenie osób z niepełnosprawnościami i dostępność cyfrową w swoich podstawowych wartościach
dostępność cyfrowa uwzględniona w kodeksie postępowania	Organizacja uwzględnia dostępność cyfrową w swoim kodeksie postępowania
nacisk na niepełnosprawność w działaniach na rzecz różnorodności, równości i integracji	W swoich działaniach na rzecz różnorodności, równości i integracji organizacja kładzie nacisk na włączanie osób z niepełnosprawnościami.
nacisk na dostępność cyfrową w społecznościach praktyków
włączenie kryteriów dostępności cyfrowej do planów wydajności pracowników/funkcjonariuszy, jeśli dotyczy	Organizacja włączyła kryteria dostępności cyfrowej do planów wydajności i oceny pracowników
wsparcie pracowników dla dostępności cyfrowej i integracji osób z niepełnosprawnościami jest obowiązkowe i monitorowane.
skuteczność programu dostępności cyfrowej jest monitorowana i ulepszana	Organizacja monitoruje skuteczność i ulepsza program zapewniania dostępności cyfrowej

Współpraca. Jeszcze jeden wymiar?

Ostatnio zgłoszono propozycję rozszerzenia Modelu Dojrzałości Dostępności o jeszcze jeden wymiar odnoszący się do współpracy z innymi organizacjami. Autorka zgłoszenia zaproponowała 6 poniższych kryteriów/punktów dowodowych postulowanego wymiaru.

• Organizacja regularnie bierze udział w forach dotyczących dostępności jako uczestnik, przedstawiciel lub lider
• Organizacja bierze udział w wymianie wiedzy na temat dostępności i partnerstwie w obrębie swojej branży
• Organizacja wspiera i ułatwia współpracę między organizacjami w swojej branży
• Organizacja stosuje się do najlepszych praktyk uzgodnionych w ramach organizacji w swojej branży, aby zapewnić lepszą dostępność
• Organizacja udostępnia szkolenia innym organizacjom, które nie mają ustanowionych programów szkoleniowych
• Organizacja współpracuje w zakresie zamówień międzyagencyjnych w celu zwiększenia zbiorowej siły nabywczej w całej branży